جشن کریسمس در سوریه

ایران و آذربایجان؛ رقابت یا رفاقت؟

یک تحلیلگر نزدیک به دولت به اندیشکده اوراسیا گفته اخیرا دستگاه‌های امنیتی آذربایجان گزارشی به مقامات بلندپایه این کشور ارائه داده‌اند که چگونگی افزایش قابلیت‌های ایران در منطقه آذربایجان را توصیف می‌کند.

این منبع که نخواست نامش فاش شود، افزود: بسیاری از مردم (آذربایجان) هم اکنون تحت نفوذ ایران هستند و این امر زنگ هشدار در دولت را به صدا درآورده است.

در سال ۲۰۱۳ آذربایجان محدودیت‌ها بر شخصیت‌های مذهبی مرتبط با ایران برای موعظه کردن در فضا‌های عمومی را برداشت. این شیعی‌گرایی تاکتیکی با هدف متوقف کردن جریان پیوستن آذربایجانی‌ها به داعش در سوریه و عراق انجام شد. اما اکنون به نظر می‌رسد که این سیاست پیامد‌های ناخواسته‌ای دارد و به اعتقاد مقامات، به کنترل فزاینده ایران بر مراسمات شیعی در آذربایجان منجر شده است.

"چابهار کانون رقابت دریایی هند و چین است"

رسانه‌های هندی به طور گسترده به افتتاح بندر شهید بهشتی چابهار توجه کردند و درباره اهمیت آن گزارش‌هایی منتشر کردند.

به گزارش فرارو، دیروز بندر چابهار با حضور حسن روحانی و مقامات چندین کشور دیگر افتتاح شد. هندی‌ها این بندر را دارای اهمیت استراتژیک دانستند.

وبگاه خبری فرست‌پُست که اخبار هند را پوشش می‌دهد، طی یادداشتی به قلم کاملندرا کانوار به نقش بندر چابهار در رقابت تجاری هند و چین در دریا پرداخت و نوشت: این پروژه وزنه متقابل هند در برابر کنترل فزاینده چین بر خطوط دریایی است. 

این حقیقت غیرقابل انکار است که با افتتاح بندر چابهار، هند به دنبال خنثی‌سازی برخی از مزایای استراتژیکی بود که چین در جنگ رقابت با نیودلهی بر سر کنترل خطوط دریایی بدست آورده بود. بندر گوادر پاکستان، که تقریبا ۸۰ کیلومتر با چابهار فاصله دارد، به گونه‌ای طراحی شده که به پکن و اسلام آباد، پس از قطع عامدانه دسترسی هند به گوادر، یک نقطه استراتژیک بدهد.

اگر چینی‌ها در تبانی با پاکستان، فکر کردند که می‌توانستند دسترسی حیاتی هند به دریا را قطع کنند و در نتیجه تجارت هند بخصوص در آسیای مرکزی را به خطر بیندازند، اکنون گشایش یک مسیر ترانزیتی استراتژیک به ایران و افغانستان که پاکستان را دور می‌زند، اقدام متقابل مؤثری علیه چین و پاکستان خواهد بود. 

با این حال، علیرغم اینکه منافع ایران در چابهار به خوبی توسط هند تامین شده است، پیش‌بینی می‌شود که چین و پاکستان - همانطور که در گذشته انجام داده‌ا‌ند- از هیچ کاری برای ترساندن ایران و ترغیب آن به بازنگری در روابط با هند دریغ نخواهند کرد.

پس از اقدامات چین برای از بین بردن این پروژه، گشایش فاز اول بندر چابهار نشان‌دهنده یک پیروزی شخصی برای نارندرا مودی است.

به طور کلی، با افزایش چشمگیر هژمونی چین به دلیل کریدور اقتصادی چین و پاکستان، بندر چابهار برای هند چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای ایجاد می‌کند.

به گفته روزنامه هندی ایکونومیک‌تایمز، هند ۲۳۵ میلیون دلار به توسعه بندر چابهار اختصاص داده است. این مبلغ در دو مرحله به ایران پرداخت می‌شود. در مرحله اول ۱۵۰ میلیون در قالب یک خط اعتبار از بانک اگزیم (بانک صادرات و واردات هند) برای توسعه بندر چابهار پرداخت خواهد شد و در مرحله دوم، ۸۵ میلیون برای تامین تجهیزات دو اسکله در بندر هزینه می‌شود.

علاوه بر این، هند در حال برنامه‌ریزی برای احداث یک خط راه آهن بین شهر چابهار و زاهدان است تا بندر چابهار را به شبکه راه آهن ایران متصل کند. از طریق این شبکه راه آهن؛ بندر شهید بهشتی، به کریدور بین المللی حمل‌و‌نقل شمال - جنوب متصل خواهد شد. هدف کریدور شمال - جنوب ایجاد اتصال بین هند، روسیه و ماورای آن است.

شماره جدید نشریه عصر اندیشه منتشر شد...

پانزدهمین شماره از مجله فرهنگ و علوم انسانی عصر اندیشه با سردبیری روح ­الأمین سعیدی بر روی پیشخوان کیوسک­های مطبوعاتی سراسر کشور قرار گرفت. این شماره در ۳۰۴ صفحه دربردارنده هفت پرونده با موضوعات گوناگون است.

پرونده «دین­داری یا دین­گریزی؟» که حجیم‌­ترین بخش عصر اندیشه پانزدهم محسوب می­شود، از منظری جامعه­‌شناسانه و با مشارکت ۹ جامعه­شناس برجسته کشور، وضعیت دین­داری مردم در جامعه ایران معاصر را بررسی کرده و بر این سؤال چالش‌­زا تمرکز یافته است که آیا جامعه ایرانی در دوران چهل­ساله حاکمیت یک نظام دین­مدار، نسبت به گذشته دین­دارتر شده و یا به سوی عرفی­گرایی و دین­گریزی میل کرده است؟ «فرجام دین­ جدایی» نام پرونده دیگر عصر اندیشه است که موضوع مهم بازخیزش دین در غرب و آغاز دوران پساسکولاریسم را مدنظر قرار داده و وضعیت کنونی اسلام را نیز در این شرایط نوپدید ارزیابی نموده است.

در این پرونده علاوه بر صاحبنظران داخلی، سه اندیشمند برجسته غیرایرانی از آمریکا، انگلستان و لبنان نیز مشارکت جسته­اند. دیدگاه بحث­برانگیزِ مطرح در مباحث پرونده این است که علی­رغم ظهور دوباره دین در عرصه جهانی و بحران سکولاریسم، اسلام سیاسی تاکنون نتوانسته الگوی قابل رقابتی را به­عنوان بدیل سکولاریسم غربی ارائه دهد.

ساخت سدی در ترکیه که ریزگردها را به ایران هدیه می‌دهد + تصاویر ماهواره‌ای

ترکیه در حالی اقدام به ساخت سدی به نام «ایلیسو» بر روی رود «دجله» در جنوب شرقی کشور خود کرده است که آب دجله به «اروندرود» ایران سرازیر می‌شود و این اتفاق موجب خواهد شد میزان آب در تالاب هورالعظیم به حداقل خود برسد و خشک شود. البته خسارات احداث این سد به هورالعظیم محدود نمی‌شود و خسارات جبران‌ناپذیری برای کشورهای‌ پایین‌دست به بار خواهد آورد. از مشکلات معیشتی که برای ساکنان منطقه توسط ریزگردها پیش خواهد آمد، گرفته تا ایجاد فرآیندهایی نظیر بیابان‌زایی و خشکسالی در عراق و حتی ایران.

تصویر ماهواره‌ای بالا، از مراحل احداث سد ایلیسو در سال ۲۰۱۶ گرفته شده است

در سال ١٩٩٢ دولت ترکیه با افتتاح سد بزرگ آتاتورک روی رود فرات که ظرفیت آن معادل ٦٥٠ سد ایرانی بود، عملا آغاز شکل‌گیری ریزگردها در غرب ایران و تشدید بیابان‌زایی در عراق را رقم زد. سد ایلیسو نیز یکی از سدهای بزرگ در حال احداث در کشور ترکیه است که ساخت آن از سال ٢٠٠٦ شروع شد و در سال ٢٠١٩ به پایان خواهد رسید.

احداث این سد بر روی رود دجله که به خاک عراق سرازیر می‌شود و محیط زیست کشور ایران را نیز به خود وابسته کرده، نیازمند مجوزهای قانونی بین‌المللی و جلب رضایت کشورهای ایران و عراق بوده که دولت ترکیه بدون اخذ مجوزهای قانونی از مجامع بین‌المللی در حال ساخت آن است.

تصویر ماهواره‌ای بالا، از مراحل احداث سد ایلیسو در سال ۲۰۱۷ (۱۵ اردیبهشت ۹۶) گرفته شده است

بحران ریزگرد؛ عاملی چالش ساز در امنیت انسانی جنوب غرب آسیا

در عصر حاضر، محیط زیست از اهمیت و جایگاه بسیار مهمی نزد ملت‌ها و دولت‌‌ها برخوردار است، چرا که امروزه محیط زیست در حمایت از توسعه، چهار نقش مهم را بر عهده دارد که عبارتند از: حمایت از زندگی، عرضه منابع طبیعی، جذب ضایعات محصولات و خدمات رفاهی. درواقع این چهار نقش جزء وظایف تفکیک ناپذیر محیط زیست است. از سوی دیگر، ظرفیت اکوسیستم‌ها برای پذیرش تغییرات در محیط زیست محدود بوده و گرچه طبیعت توانایی مقابله با تغییرات را دارد ولی سرعت بازسازی طبیعی در حد تخریب‌ها نیست و در نتیجه فرآیند تخریب محیط زیست به صورت غیرقابل بازگشتی در حال پیشروی است.

این نوشتار در تاریخ 20 اردیبهشت ماه در خبرگزاری فارس منتشر شده است.

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13960219001495

محمود نورانی

پژوهشگر در حوزه جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک

ترامپ به دنبال فرصت‌های جدید در بحران خاورمیانه

ترامپ برای اولین سفر خارجی خود در اواخر ماه جاری آماده می‌شود و برنامه‌های بزرگی در سر دارد. در نوزدهم مه سفر خود را به ریاض، اورشلیم و رم آغاز می‌کند. امیدوار است بتواند راهی برای صلح میان فلسطین و اسرائیل پیدا کند. در بحبوحه بحران خاورمیانه، ترامپ به دنبال فرصت است.

نگاهی به برخی اتفاقات کنفرانس امنیتی مونیخ :چرا ترکیه و عربستان ابایی از مواضع ضدایرانی ندارند؟

ترکیه، عربستان و رژیم صهیونیستی در کنفرانس امنیتی مونیخ مواضع ضدایرانی صریحی از خود نشان دادند. در مورد رژیم صهیونیستی این موضع چندان بی‌پروا نیست؛ چراکه در اساس مواضع جمهوری اسلامی منافی موجودیت این رژیم جعلی است که اشغالگرانه بر اراضی اشغال‌شده از فلسطینیان چیره شده است. اما درخصوص ترکیه و عربستان، بحث درباره‌ی مواضع اخیر و اتفاقاً ضدایرانی آن‌ها، نیاز به تحلیل و بررسی دارد. چه‌چیزی سبب شده است تا عربستان سعودی علیه ایران شمشیر را از رو ببندد و ترکیه‌ی اردوغان، به‌صراحت از ایران در صحنه‌ی بین‌المللی تعاریف و مصادیق نامتعارف (با قواعد سیستم بین‌الملل و قواعد هم‌زیستی مسالمت‌آمیز بین دو کشور) را در پیش بگیرد. برای پاسخ به این سؤال بایستی اولاً نگاهی به اتفاقاتی که در ایران در حال رخ دادن است، داشته باشیم و سپس به معادلاتی که در نظام بین‌الملل خودنمایی می‌کنند توجه کنیم و علل این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.

راهبردهای امنیتی آمریکا در غرب آسیا چیست؟ ... خاورمیانه منطقه هزارتکه...

منطقه غرب آسیا همواره در تحولات سیاسی و اتخاذ استراتژی قدرت‌های جهانی از نقش و اهمیت فراوانی برخوردار بوده است اهمیت روزافزون منطقه غرب آسیا به لحاظ استراتژیک و ژئواستراتژیک در دیدگاه‌ها و استراتژی قدرت‌های جهانی بویژه ایالات متحده آمریکا در دهه‌های گذشته امری بدیهی و آشکار است. بررسی راهبردهای منطقه‌ای غرب خصوصاً ایالات متحده آمریکا در این منطقه حساس در دهه‌های اخیر و سال‌های گذشته و پیش رو حائز اهمیت فراوان است. برای بررسی این تنوع راهبردی در برهه‌های گوناگون بدون تردید باید به گذشته برگشت و طریقه شکل‌گیری ژئوپلیتیک غرب آسیا را مورد واکاوی قرار داد تا بتوانیم ریشه‌های این راهبردها را شناخته و به درک عمیق‌تری از مساله برسیم. جنگ اول جهانی پیامدهای مختلفی بر منطقه غرب آسیا برجا گذاشت.

پان ترکیسم: گذشته، حال و آینده

مقاله زیر ترجمه­­ی نوشتار بسیار مهمی است که توسط تئوریسین نامدار پان‌ترکیست "صابر زیان بدرالدین" تحت عنوان "پان‌ترکیسم؛ گذشته، حال و آینده‌ی آن" نگاشته شده است.

  نکته اساسی که خواننده باید بدان توجه کند این موضوع است که هدف از انتشار این مطلب صرفاً بررسی رفتارشناسی و جامعه شناختی جریان پان ترکیسم در جهان خصوصاً در منطقه غرب آسیاست.

و هرگونه برداشتی از این موضوع به قاعده این حکم نباشد که ناشر خود را مقید و طرفدار تفکرات این گروه قومیتی می داند.

پیشرفت و ترقی "پان- ترکیسم"هم برای دولت‌های ترک جدیدی که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ایجاد شده‌اند، و هم برای اقلیت‌های ترک درون کشورهایی نظیر چین و روسیه مسأله‌ای حیاتی و سرنوشت‌ساز به شمار می‌رود. مکتب پان‌ترکیسم جذاب‌ترین گزینه‌ی جایگزین را برای ملی‌گرایی افراطی، بنیادگرایی اسلامی، و غربی‌شدن غیر دینی مطرح می‌سازد.